De meerwaarde van virtual reality in behandelingen

Al enige jaren loopt GGZ Delfland voorop in het toepassen van virtual reality (VR) in behandelingen. Ook is er een onderzoekslijn opgericht om de inzet van virtual reality door te ontwikkelen en nog beter bij de behoefte van een cliënt te laten aansluiten. Anne Varvik (gz-psycholoog) en Martine van Bennekom (psychiater en projectleider onderzoekslijn virtual reality) vertellen vanuit hun eigen ervaringen en invalshoeken wat virtual reality voor cliënten betekent.

Blootstelling aan angst

“Als we bijvoorbeeld kijken naar de behandeling van angststoornissen, dan zien we dat het blootstellen van cliënten aan datgeen waarvoor ze bang zijn, even effectief is als dat je patiënten in het echte leven blootstelt aan iets wat ze spannend vinden”, aldus Martine. En, door te oefenen in een virtuele omgeving vergeet de cliënt soms dat hij nog niet daadwerkelijk naar een voor hem spannende situatie is geweest, stelt Anne.

Herhalen en vertrouwen krijgen

Anne legt uit hoe VR werkt: “De cliënt ziet zichzelf als een avatar en zijn stem wordt opgenomen in de bril. Dus hij hoort zichzelf daadwerkelijk terug, waardoor je iemand heel goed feedback kunt laten geven op zichzelf. Zo van: ‘Hoe vond je nou dat het ging? Waren die stiltes daadwerkelijk zo lang? Zei je nou echt heel veel “uh” of kwam je te boos over of juist niet?’. En dan kan je het meteen weer opnieuw doen.” Dit kun je blijven herhalen totdat iemand het niet meer eng vindt en er vertrouwen inheeft hetzelfde in het echt ook te proberen.

De confrontatie doseren, bijsturen en er beter over praten

Onder begeleiding van een behandelaar beleeft de cliënt zijn angsten in de virtuele omgeving. De behandelaar kan de confrontatie doseren: eerst brengt hij de cliënt in een angstige situatie die hij aankan en daarna wordt steeds een stukje verdergegaan. “Ik heb het idee dat dat een heel fijne methode is omdat ik er normaal niet bij ben als ze boos worden of in de problemen raken. Ik hoor het altijd van vertellen van een cliënt maar als je het echt ziet gebeuren dan kan je natuurlijk veel beter bijsturen of het daar samen goed over hebben”, vertelt Anne.

Onderzoek

Er is enerzijds veel onderzoek gedaan naar het gebruik van virtual reality in behandelingen maar er is ook nog heel veel te ontdekken. Dat heeft ons er door de loop der jaren toe doen besluiten om naast de implementatie van VR in de behandelingen ook een virtual reality onderzoekslijn op te richten. Martine: “Het is ontzettend leuk dat we niet alleen bezig zijn met: ‘Hoe kunnen we het bestaande implementeren?’. Maar ook met: ‘Hoe kunnen we het behandelarsenaal nog verder uitbreiden en dusdanig dat we er meer patiënten mee kunnen bereiken?’.”

Bewustwording 

Eén van de onderzoeken is gericht op 360 graden film over het perspectief van een cliënt met een depressie, die maar met moeite de dag doorkomt. Daarnaast is er ook een versie van de partner die te kampen heeft met de gevolgen van een depressie. Het onderzoek is erop gericht te kijken of het helpt in het wederzijdse begrip als patiënten en naasten elkaars perspectief kunnen ervaren in virtual reality. En: “Ik denk zeker dat virtual reality ook meerwaarde kan hebben in het voorlichten van een breder publiek over wat het inhoudt om een bepaalde aandoening te hebben”, stelt Martine in de podcast.